Ammoniak (deel 1)

Ammoniak (NH3) is een uiterst giftig, goed in water oplosbaar, onzichtbaar gas. Het bestaat uit één stikstofatoom (N) en drie Waterstofatomen (H). Ammoniak is al schadelijk voor karpers bij een concentratie vanaf 0,1 milligram per liter. Dat is één deeltje ammoniak op 10 miljoen deeltjes water! Ammoniak komt vrij door het verteren van voedsel door de vissen. Het is dus een afvalproduct van de spijsvertering. Ammoniak verlaat de vis via de bloedbaan en wordt door de kieuwen afgegeven aan het water. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is niet de poep en plas van de vis, maar de afgifte van ammoniak via de kieuwen de grootste vervuiler van de vijver.

Ammonia (Ammoniak Ammonium)

Gelukkig voor ons en onze vijverbewoners, zal het grootste deel van de afgegeven ammoniak (NH₃) zich in het water omvormen tot ammonium (NH₄⁺). Ammonium is veel minder giftig dan Ammoniak. De verhouding van het in het water aanwezige ammonium en ammoniak (samen noemen we dit ammonia) is afhankelijk van de zuurgraad (pH) en de temperatuur. Hoe hoger de pH, hoe meer de verhouding in de richting van ammoniak beweegt. Hetzelfde geldt, hoewel in minder mate, hoe hoger de temperatuur, hoe meer de verhouding in de richting van ammoniak beweegt.

Testsetjes

Wat we met de testsetjes meten is de ammonia (NH₃ en NH₄⁺ samen). Wat we eigenlijk willen weten is de hoeveelheid ammoniak (NH₃). Dat is immers de gevaarlijke component. Om hierachter te komen moeten we in een bij de testset geleverde tabel opzoeken, welk deel van de ammonia zich in de vorm van ammoniak in het water bevindt. Deze tabel houdt rekening met de pH en soms ook met de temperatuur van het water. Wanneer het deel ammoniak boven de 0,1 milligram per liter komt is dat dus schadelijk.

Nitrificatie

Ammoniak moet zo snel mogelijk de vijver uit. Hiervoor hebben we doorgaans een biologisch filter nodig. In het artikel over nitrificatie in de vijver ( https://www.vijverleven.nl/kennisbank/nitrificatie) staat beschreven hoe dit in zijn werk gaat. Wanneer we een verhoging van de ammoniawaarde meten, betekent dit dus dat het nitrificatieproces onvoldoende haar werk doet. Dit kan vele oorzaken hebben, waar ik later op terug kom.

Voorbeeld

Stel je meet 2 milligram ammonia met je testset. Uit de tabel blijkt dat de ammoniakcomponent hiervan 0,2 milligram per liter is. De ammoniumcomponent is dus 1,8 milligram (90% van het totaal). De ammoniakcomponent is echter met 0,2 milligram per liter (veel) te hoog. De vissen kunnen vergiftigd worden. We zullen dringend maatregelen moeten nemen!

(Klik hier voor deel 2)